ကရင်ပြည်နယ်
ကရင်ပြည်နယ် သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ ပြည်နယ်တစ်ခု ဖြစ်သည်။ မြို့တော်မှာ ဘားအံမြို့ ဖြစ်သည်။
တည်နေရာနှင့် အကျယ်အဝန်း
ကရင်ပြည်နယ်သည် မြန်မာနိုင်ငံ၏ အရှေ့တောင်ပိုင်းတွင်တည်ရှိပြီး မွန်ပြည်နယ်၊ ပဲခူးတိုင်းဒေသကြီး၊ မန္တလေးတိုင်းဒေသကြီး၊ ကယားပြည်နယ်၊ရှမ်းပြည်နယ်၊ ထိုင်းနိုင်ငံတို့နှင့် နယ်နမိတ်ချင်း ထိစပ်လျက်ရှိသည်။ မြောက်လတ္တီတွဒ် ၁၅ ဒီဂရီ ၁၉ မိနစ် မှ ၁၉ ဒီဂရီ ၂၅ မိနစ် အတွင်း၊ အရှေ့လောင်ဂျီတွဒ် ၉၆ ဒီဂရီ ၁၀မိနစ် မှ ၉၈ ဒီဂရီ ၅၅ မိနစ် အတွင်း တည်ရှိသည်။ ဧရိယာစုစုပေါင်း ၁၁၇၃၀.၈၅၁ စတုရန်းမိုင် ကျယ်ဝန်းသည်။ အရှေ့မှ အနောက်သို့ ၇၀ မိုင်ရှိပြီး တောင်မှမြောက်သို့ ၃၂၆ မိုင် ရှည်လျားသည်။[၂]
သမိုင်းကြောင်း
ကရင်ပြည်နယ်ကို ၁၉၄၇ ခုနှစ်၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေပုဒ်မ (၁၈၀)၊ ပုဒ်မခွဲ (၁)အရ ဗြိတိသျှအစိုးရ လက်ထက်က သံလွင်ခရိုင်ရှိ ဖာပွန်၊ သထုံခရိုင်ရှိ ဘားအံနှင့် လှိုင်းဘွဲ၊ ကျိုက်ခမီခရိုင်ရှိ ကော့ကရိတ်နှင့် ကြာအင်းဆိပ်ကြီး၊ တောင်ငူခရိုင်ရှိ သံတောင်မြို့နယ်များကို စုစည်းပြီး ကရင်ပြည်နယ်ဟု ပြင်ဆင်သတ် မှတ်ခဲ့သည်။ ၁၉၆၄ ခုနှစ် ဧပြီ ၃ ရက်နေ့တွင် တော်လှန်ရေးကောင်စီ၏ ကြေငြာစာအမှတ် (၅၁)အရ ကရင်ပြည်နယ် အား ကော်သူးလေပြည်နယ်ဟု ပြင်ဆင်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။[၂]
၁၉၆၅ ခုနှစ် အောက်တိုဘာ ၅ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန စာအမှတ်၊ (၆၁၈)ဖြင့် ကရင်ပြည်နယ်မှ ဘားအံခရိုင်ကို မြို့နယ် (၄)မြို့နယ်ဖြင့်လည်းကောင်း၊ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ်၊ (၆၉၇)ဖြင့် ကော့ကရိတ် ခရိုင်ကို မြို့နယ် (၃)မြို့နယ်ဖြင့်လည်းကောင်း ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ၁၉၇၂ ခုနှစ် ဩဂုတ်လ ၃ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထဲရေးနှင့် သာသနာရေးဝန်ကြီးဌာန၏ အမိန့်ကြော်ငြာစာအမှတ် (၁၆၆)အရ ၁၉၇၂ ခုနှစ်၊ ဩဂုတ်လ ၇ ရက်နေ့မှစ၍ ခရိုင်၊ ခရိုင်ခွဲ၊ မြို့နယ်ခွဲများကို ပယ်ဖျက်ခဲ့သည်။ ထို့နောက် နိုင်ငံတော်ကောင်စီကာလတွင် (၁၉၄၇) ခုနှစ်၊ ဖွဲ့စည်းပုံအခြေခံဥပဒေ ပုဒ်မ (၁၀)၊ ပုဒ်မခွဲ (က)ဖြင့် ကော်သူးလေပြည်နယ်ကို ကရင်ပြည်နယ်ဟု ပြန်လည်သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ နိုင်ငံတော် ငြိမ်ဝပ်ပိပြားမှု တည်ဆောက်ရေးအဖွဲ့လက်ထက် ၁၉၉၂ ခုနှစ် အောက်တိုဘာလ ၇ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန၏ အမိန့်ကြော်ငြာစာဖြင့် ကော့ကရိတ်ခရိုင်ရှိ မြဝတီမြို့နယ်ကို ခရိုင်အဆင့်ဆင့် တိုးမြှင့်ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။[၂]
၂၀၁၁ ခုနှစ် ဇန်နဝါရီလ ၁၂ ရက်နေ့တွင် ပြည်ထဲရေးဝန်ကြီးဌာန၏ အမိန့်ကြော်ငြာဖြင့် ဘားအံခရိုင် လက်အောက်ရှိ ဖာပွန်မြို့နယ်ကို ခရိုင်အဖြစ်အဆင့်တိုးမြှင့် ဖွဲ့စည်းခဲ့သည်။ ကရင်ပြည်နယ်တွင် လက်ရှိ ခရိုင် ၄ ခရိုင်၊ မြို့နယ် ၇ မြို့နယ်၊ မြို့ ၁၈ မြို့၊ ရပ်ကွက် ၈၄ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု ၃၇၆ အုပ်စုနှင့် ကျေးရွာ ၂၀၆၃ ရွာ ပါဝင်ဖွဲ့စည်းထားရှိသည်။[၂]
ပထဝီဝင်အနေအထား
မြေမျက်နှာသွင်ပြင်
ကရင်ပြည်နယ်သည် တောင်ကုန်းတောင်တန်း ပေါများပြီး သစ်တောများ ဖုံးလွှမ်းနေသဖြင့် မြေပြန့်လွင်ပြင်နည်းပါးသည်။ ဘားအံမြို့နယ်တွင်မူ ဇွဲကပင်စသော တောင်တန်းများတည်ရှိရာ ဒေသမှတပါး ကျန်ရှိသော မြေမျက်နှာပြင်များသည် အများအားဖြင့် ညီညာပြန့်ပြူး၍ မြစ်ချောင်းများ စီးဆင်းရာဒေသ ဖြစ်သည်။[၂]
ကရင်ပြည်နယ်တွင် မြစ်ချောင်းများပေါများပြီး မြစ်ချောင်းများသည် မြောက်မှ တောင်သို့ စီးဆင်း လျက်ရှိသည်။ ထင်ရှားသောမြစ်မှာ သောင်ရင်းမြစ်ဖြစ်ပြီး မြဝတီအနီးမှဖြတ်၍ တောင်မှ မြောက်သို့ စီးဆင်းသည်။ ဒေသတွင်းရှိ ဂျိုင်းမြစ်မှ ထူးခြားစွာ အရှေ့မှ အနောက်သို့ စီးဆင်း၍ သံလွင်မြစ်သို့ စီးဝင်သည်။[၂]
ကရင်ပြည်နယ်သည် ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင်အထက် ပျှမ်းမျှ အမြင့်ပေ ၅၆ ပေကျော်မှ ပေ ၃၇၁၇ ပေ အထက်တွင် တည်ရှိသည်။ အမြင့်ဆုံးတောင်မှာ နတ်တောင်ဖြစ်၍ ပင်လယ်ရေမျက်နှာပြင် အထက် ၃၇၁၇ ကျော် အမြင့်ပေဖြစ်၍ ကရင်ပြည်နယ်၏ အနိမ့်ဆုံး အရပ်ဒေသမှာ ဘားအံမြို့နယ်ဖြစ်သည်။[၂]
ရာသီဥတု
ပူပြင်းစိုစွတ်သည့် ရာသီဥတုမျိုးရှိသည်။ အပူဆုံးလများ၏ ပျှမ်းမျှ အပူချိန်မှာ ၇၁.၉ ဒီဂရီဖာရင်ဟိုက်ရှိသည်။ မိုးရေချိန်မှာ ပျှမ်းမျှအားဖြင့် ၁၂၀လက်မဖြစ်သော်လည်း အမြင့်ဆုံးမိုးရေချိန်မှာ ၁၉၀လက်မထိရှိသည်။
အုပ်ချုပ်ရေး
မြို့တော်
ကရင်ပြည်နယ်၏ မြို့တော်မှာ ဘားအံမြို့ဖြစ်သည်။
အုပ်ချုပ်ရေး
အခြားကြည့်ရန်။ ကရင်ပြည်နယ် အစိုးရအဖွဲ့
၂၀၁၁ခုနှစ်မှစတင်၍ ဝန်ကြီးချုပ်အမှူးပြုသော ပြည်နယ်အစိုးရအဖွဲ့မှ အုပ်ချုပ်သည်။ဝန်ကြီးချုပ်ရုံးသည် ဘားအံမြို့တွင် ရုံးစိုက်သည်။
ဥပဒေပြုရေး
အခြားကြည့်ရန်။ ကရင်ပြည်နယ်လွှတ်တော်
၂၀၁၁ခုနှစ်မှစတင်ကာ ပြည်နယ်လွှတ်တော်ကို ရွေးကောက်ခံကိုယ်စားလှယ်များ၊ တပ်မတော်သားလွှတ်တော်ကိုယ်စားလှယ်များဖြင့် ဖွဲ့စည်းကာ စတင်ကျင်းပခဲ့သည်။
တရားစီရင်ရေး
ကရင်ပြည်နယ် တရားလွှတ်တော်ကို တရားသူကြီးချုပ် (၁)ဦး၊ တရားသူကြီး (၂)ဦးဖြင့် ဖွဲ့စည်းထားသည်။ပြည်နယ်တရားလွှတ်တော်အောက်တွင် ခရိုင်တရားရုံး (၄)ရုံး၊ မြို့နယ်တရားရုံး (၇)ရုံးရှိသည်။
| ကရင်ပြည်နယ် ကညီကီၢ်စဲၣ် | ||
|---|---|---|
| ပြည်နယ် | ||
| ||
 မြန်မာနိုင်ငံတွင်း တည်နေရာ | ||
| ကိုဩဒိနိတ်: 17°0′N 97°45′E | ||
ခရိုင်၊ မြို့နယ်၊ မြို့၊ ရပ်ကွက်၊ ကျေးရွာအုပ်စု၊ ကျေးရွာ
ကရင်ပြည်နယ်တွင် ခရိုင်(၄)ခု ရှိသည်။
ခရိုင်များ
မြို့နယ်များ
| ဘားအံခရိုင် | ဘားအံမြို့နယ် • လှိုင်းဘွဲ့မြို့နယ် • သံတောင်ကြီးမြို့နယ် |
|---|---|
| မြဝတီခရိုင် | မြဝတီမြို့နယ် |
| ကော့ကရိတ်ခရိုင် | ကော့ကရိတ်မြို့နယ် • ကြာအင်းဆိပ်ကြီးမြို့နယ် |
| ဖာပွန်ခရိုင် | ဖာပွန်မြို့နယ် |
မြို့နယ် (၇)မြို့နယ်ရှိသည်။ မြို့ (၁၈)မြို့ ရှိသည်။ ရပ်ကွက်ပေါင်း (၈၆) ကွက် ရှိသည်။ ကျေးရွာအုပ်စု (၃၇၆) အုပ်စု ရှိပြီး ရွာပေါင်း (၂၀၉၇) ရွာ ရှိသည်။[၃]
အခြား မြို့ရွာများ
- နောင်ဘိုကြီး
- ကတိုင်တိ
- ကမမောင်း
- ကော့ဘိန်း
- ကော့ပေါက်
- ကော့ဂိုး
- ကော့လ္လိူး
- ကျွန်းချောင်း
- ကျိုက်ဒုံ
- ကျုံခဝန်
- ကျုံဒိုးမြို့
- ကျောက်ညှပ်
- အံဖႀကီး
- ကြာအင်းဆိပ်ကြီး
- ခရား
- ခလယ်
- ချောင်နှစ်ခွ
- ဇာသပြင်
- တံခွန်တိုင်
- တောင်ကလေး
- တောင်ဒီး
- တောင်ဝိုင်း
- ထိမံထို
- ထီလုံ
- ထုံးအိုင်ရွာ
- ဒါးကွင်း
- ဒေါ်လမ်း
- နတ်တောင်
- နဘူး
- နောင်ကမြိုင်
- နောင်လုံ
- ပိုင်ကျုံ
- ဖအိုးထ
- ဖာပွန်
- ဖားပြ
- ဘုရားသုံးဆူ
- ဘောဂလိကြီး
- မဝိုင်း
- မိကျောင်း
- မက်သရော
- မယ်ပလဲ
- မြိုင်ကြီးငူ
- မြိုင်ကလေး
- ယင်းပိုင်
- ယာဒို
- ရေပူ
- ရွှေဂွန်း
- လဂွန်းပျို
- လှိုင်းဘွဲ့
- လိပ်သိုမြို့
- ဝင်းက
- ဝင်းကနား
- သံတောင်
- သံတောင်ကြီး
- သံလှယ်
- အနန်းကွင်း
- အိန္ဒု
- ဒိုင်းပြ
- မြဝတီမြို့
- စုကလိမြို့
- ဝေါလေမြိုင်မြို့
- လော့ခေါ်
- ကော့ကဒါ
တောင်ကလေး(၂)
လူဦးရေ
| သမိုင်းတစ်လျှောက် လူဦးရေများ | ||
|---|---|---|
| ခုနှစ် | လူဦးရေ | ±% |
| ၁၉၇၃ | ၈၅၈၄၂၉ | — |
| ၁၉၈၃ | ၁၀၅၅၃၅၉ | +22.9% |
| ၂၀၁၄ | ၁၅၇၄၀၇၉ | +49.2% |
| Source: ၂၀၁၄ သန်းခေါင်စာရင်း[၁] | ||
၂၀၁၄ သန်းခေါင်စာရင်းအရ ကရင်ပြည်နယ်တွင် လူဦးရေ ၁.၅သန်း နေထိုင်ကြသည်။ကရင်ပြည်နယ်တွင် မဦးရေသည် ကျားဦးရေထက် အနည်းငယ် ပိုများသည်။လူဦးရေသိပ်သည်းဆမှာ တစ်စတုရန်းကီလိုမီတာတွင် ၅၁.၈ဦးဖြစ်သည်။
လူမျိုး
ကရင်တိုင်းရင်းသား ဒေသခံလူမျိုးများမှာ အရှေ့ပိုးကရင်၊ စကောကရင်၊ ပလေချီး (ပလေကီး)၊ တလေပွာကရင် (တလှေပွာ)၊ ပကူးကရင်၊ ဘွဲကရင်၊ မောနေပွာကရင်၊ ကရင်ဖြူ၊ အနောက်ပိုးကရင်၊ ထိုကလိဘောင်ကရင် တို့ ဖြစ်ကြသည်။
ဘာသာရေး
ကရင်ပြည်နယ်တွင် အများဆုံး ကိုးကွယ်သည့်ဘာသာများမှာ ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ခရစ်ယာန်ဘာသာနှင့် အစ္စလာမ်ဘာသာတို့ ဖြစ်သည်။
ကရင်ပြည်နယ်ရှိ ကိုးကွယ်မှုများ (၂၀၁၅)[၅]
ကရင်အမျိုးသားများသည် ယုံကြည်ကိုးကွယ်မှုတွင် နတ်သည် အဓိကနေရာမှ ပါဝင်သည်။ ဘာသာရေးအယူဝါဒအနေနှင့် ဗုဒ္ဓဘာသာ၊ ခရစ်ယာန်ဘာသာ စသည်တို့ကို ယုံကြည်ကိုးကွယ်ကြသော်လည်း ရိုးရာနတ် အယူဝါဒကို စွဲမြဲယုံကြည်ကြသည်။ နတ်စားကရင် အမျိုးသားတို့က မြစ်၊ ချောင်း၊ တော၊ တောင်၊ သစ်ပင်၊ မုန်တိုင်း၊ မိုးကြိုး၊ နေ၊ လ စသော အရာများသည် မြင့်မြတ်ကြီးကျယ်သော တန်ခိုးတော် များကို ပိုင်ဆိုင်ကြပြီး တန်ခိုးရှိသော နတ်တို့၏ မှီခိုရာဖြစ်သည်ဟု ယူဆကြသည်။ ယင်းတို့က လူတို့၏ ပူဇော်ပသမှုကို နှစ်သက်ခံယူလိုကြသည် ဟူ၍လည်း ယုံကြည်ကြသည်။[၂]
ကရင်အမျိုးသားများ၌ ဘိုးဘွားအစဉ်အဆက်က ကိုးကွယ်လာခဲ့သော ရိုးရာနတ်များရှိသည်။ ယင်း တို့မှာ ဒူဝေရိုးရာနတ်၊ 'အောင်ခွဲ (အန်ဃှိုင်း)ခေါ် လိပ်ပြာနတ်စားရိုးရာ၊ အောင်စောကလို (အင်းဇို ကလပ်)ခေါ် ပန်းရိုးရာနတ်သို့မဟုတ် ဖူးဖာဒို (ဖူ့ဖာဒိုဝ်)ခေါ် ဘိုးဘိုးကြီးနတ်နှင့် ဒေသဆိုင်ရာနတ် ဟုခေါ်သော ရုက္ခစိုးနတ်စသည်တို့ဖြစ်ကြသည်။[၂]
ဘာသာစကား၊စာပေ
ဘာသာစကားမှာ ကရင်စကား တစ်မျိုးတည်း သာရှိ၍ စကောကရင်၊ ပိုးကရင်နှင့် တောင်ပေါ်ဒေသ ကရင်တို့သည် မျိုးရိုးစုအလိုက် အသံအလေးအပေါ့ အနည်းငယ်စီ ကွာခြားကြသည်။ မြန်မာအက္ခရာနှင့် ကရင်စာပေ ရှိသည်။ ၎င်းစာပေကို ပြန်လည်ထွန်းကားလာရန် မြှင့်တင်နေသည်။
ဝတ်စားဆင်ယင်မှု
ကရင်လူမျိုးတို့သည် မိရိုးဖလာရိုးရာအဝတ်အစားကိုစွဲစွဲမြဲမြဲဝတ်ဆင်ခဲ့ကြသည်။ မျက်မှောက်အခါတွင်လည်း အချို့ဒေသတွင် နေ့စဉ်ဓူဝ ဝတ်ဆင်ကြသေးသည်ကိုလည်း တွေ့ရသည်။ မကြာသေးသော နှစ်ကာလအတွင်းက အနောက်ပိုးကရင်ဝတ်စုံများကဲ့သို့ သင်တိုင်းဝတ်စုံရှည် အဝတ်အစားကို ပွဲတော်ရက်များတွင် ဝတ်ဆင်လာကြသည်>
ပညာရေး
စီးပွားရေး
ဒေသထွက်ကုန်များ
ကရင်ပြည်နယ်သည်အများအားဖြင့်ရော်ဘာ၊ဆန်စပါး၊ ဒူးရင်းသီး၊ဖာလာ၊ကွမ်းသီး၊ကော်ဖီ၊လက်ဖက်ထွက်ရှိသည်။
စိတ်ဝင်စားဖွယ်နေရာများ
- ဇွဲကပင်တောင်
- ဇွဲကပင်ဆံတော်ရှင်စေတီတော်
- ဆဒ္ဒန်ဂူ
- ဘုရင့်ညီဂူ
- ကော့ဂွန်းဂူ
- ရသေ့ပျံဂူ
- ကြောင့်ကမ်လာဘ်စေတီတော်
- သံတောင် ၁၃ မိုင် ပသိချောင်း
- နော်ဘူဘောဆုတောင်းတောင်
- သံတောင်ကြီးရေပူစမ်း
- [[ပသိဆည်]
- ပဒုံဂူ၊ လှိုင်းဘွဲ့
- ကျုံထော်ရေတံခွန်
- ရေဘုတ်ဆည်၊ လှိုင်းဘွဲ
- ပရေကြေတိုရေတံခွန်၊ ရှမ်းရွာသစ်
Source : Wikipedia
![အိမ်မက်နိမိတ် [ (က) မှ ( မ ) အထိ ]](https://blogger.googleusercontent.com/img/b/R29vZ2xl/AVvXsEgT0ofwi4jNZMycw5hKMWYTKKRtKPTpTaOviSgr80ycqO6j9B-7fLjIMWPF5D8R_QdXntE9F6QWNUQEy806lWorlLit0v3eG7Qw5C3FPIAqcUS_LZvNgvfdyzGoQQfBDBgzTH4i8y7SKb0/s72-c/a53.png)
No comments